ကိုယ်မွေးတဲ့ မျောက် ကိုယ့်ပြန်ခြောက်
လွတ်လပ်တဲ့ ဈေးကွက်ဆိုတာ တကယ်တော့ အဓိက ဇာတ်ဆောင် နှစ်ဦးထဲနဲ့ ပွဲထွက်လာတဲ့ တစ်ခန်းရပ် ပြဇာတ် တစ်ခုပါပဲ။ ရောင်းလို့၊ ဝယ်လို့၊ လဲလှယ်လို့ရတဲ့ ပစ္စည်းတစ်ခုကို ရောင်းမဲ့သူ (Seller) နဲ့ ဝယ်မဲ့သူ (Buyer) တို့နှစ်ဦး သဘောတူတဲ့ ဈေးနှုန်း တစ်ခုနဲ့ အရောင်း အဝယ် ဖြစ်ရင် ကိစ္စပြီးပြီ။ဒီနေရာမှာ ဈေးကွက်ကို တွန်းအားပေးတဲ့ အဓိက အချက်ဟာ ရောင်းသူဖက်က ရောင်းလိုအား (Supply) နဲ့ ဝယ်သူဖက်က ဝယ်လိုအား၊ တောင်းဆိုအား (Demand) ဆိုတဲ့ နှစ်ချက်တည်းရှိပါတယ်။ ဘယ်လိုဈေးကွက်မျိုးပဲဖြစ်ဖြစ် supply and demand တို့ရဲ့ သဘော သဘာဝကို သိရင် အလုပ်ဖြစ်ပြီလို့ စမစ် နောက်လိုက် များက အသေအကြေယုံကြည်ကြတယ်လေ။
ဒါဖြင့် အဲဒီရောင်းလိုအား၊ ဝယ်လိုအားတွေကို ဘယ်သူထိန်းချုပ်သလဲ။ အစိုးရက ထိန်းချုပ်ရမယ်ဆိုတဲ့ အယူအဆက တော့ တစ်လမ်းသွားဗဟိုဦးစီးစနစ် မာ့ခ်၊ လီနင်၊ မောှစီတုန်း စီးပွားရေးမူဝါဒပေါ့။ ကောင်း၊ မ ကောင်း ကတော့ ရွှေအကြောင်း ဖယောင်းသက်သေထူပြီးပါပြီ။ ကျွန်တော်တို့ဆီမှာလည်း အနှစ်နှစ်ဆယ် လောက် သုံးကြည့်လိုက်တော့ ဈေးကွက်ကို အစိုးရထိန်းချုပ်ခြင်းရဲ့ အရသာတွေကို အီနေ၊ ဆိမ့်နေအောင် ခံစား ဖူးကြပြီလို့ဆိုရမယ်။ လူကြီးမင်း ဘာအလို ရှိပါသလဲ။ အိမ်ထောင်စု တစ်စု ကို တစ်အုပ်ရတဲ့ ကုန်ဝယ် စာအုပ်နဲ့ အတူ သမဝါယမ လူသုံးကုန် ပစူစည်းဆိုင်သို့ကြွ၊ ကြိုက်တဲ့ ပစူစည်းကို ကိုယ့်စိတ်ကြိုက် ဝယ်ပစ်မယ် ဆိုတဲ့ စိတ်ကလေးကို ခနူဓာကိုယ်ထဲက ခဏ ဖြစ်ဖြစ် ရွာပြင်ထုတ်ထား၊ သင့်တောှ သလို ခွဲတမ်း ချပေးတဲ့ ပစူစည်းကို ဝယ်ခွင့်ရမယ်၊ ဒီပစူစည်း လိုချင်ရင် ဟိုဖက်က အရောင်းထိုင်း ပစူစည်းကိုပါ မဝယ်မနေရ တွဲဝယ်မှ ရလိမ့်မယ် ဆိုတာ နှလုံးသွင်းထား၊ တစ်ကိုယ်တည်း အပျိုကြီး မမ က နို့ဆီ တစ်ဗူး ဝယ်ချင်လို့ မဝယ်မနေရ ယောကူငျားဝတ် စွတ်ကျယ် အကူငျီကြီးကို အောင့်သက်သက်နဲ့ ဝယ်လား ဝယ်ရ၊ သကြားတစ်ပိသာ လိုချင်လို့ သူနဲ့ တွဲရောင်းတဲ့ နို့သီးခေါင်းကြီး ကို ဂယောင် ဂယင်နဲ့ ဝယ်လာရပြီး ဘာလုပ်ရမှန်း မသိတဲ့ လူပျိုကြီး တွေ ဗရပွ၊ အဲဒါဟာ အစိုးရက အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်တဲ့ ဗဟို ဦးစီး စနစ်ရဲ့ အနှစ်သာရ။
စမစ်ရဲ့ သဘော အရ ဆိုရင် အစိုးရကို စီးပွားရေးမှာ ခပ်ခွာခွာလေးနေစမ်းပါလို့ အမြဲတမ်း ကြုံတိုင်း ထည့်ထည့် ပြောတာ တွေ့ရတယ်။ ဈေးကွက်ဆိုတာကို အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်တာတောင်-
A market is simply an adjustment mechanism for supply and demand which permits the exchange of goods and services between consumers and producers without the need for government intervention လို့ အပြတ်ပြောထား၊ ရေးထားတယ်။
ဒီလိုပြောခဲ့ရေးခဲ့ပေမဲ့ ၂ဝဝ၈ နှစ်လည်ပိုင်းကစခဲ့တဲ့ ၂၁ ရာစု စီးပွားပျက်ကပ်ဆိုးကြီးက ဈေးကွက်ကို ပွဲသိမ်းဒူးနဲ့ တိုက်မယ်တကဲကဲလုပ်လာတော့ အမေရိကန်အစိုးရက AIG တို့၊ Citigroup တို့လို ဘဏ်ကြီးတွေကို ဒေဝါလီ ခံသွားမှာစိုးလို့ ငွေထုတ်ချေးကျားကန်ပေးရတာကို အကြောင်းပြုပြီး ဈေးကွက်မှာ အစိုးရရဲ့ ပါဝင်ပါတ်သက်မှု တစ်စုံတစ်ရာ ပါရင်ကောင်းတယ်လို့ ပြောလာကြ ပြန်ပြီ။ ခုတစ်မျိုး တော်ကြာ တစ်မျိုး၊ ဒါသည် ပင်လျှင် ခါးသီးတဲ့ အတွေ့အကြုံပေါ်မူတည် သင်ခန်းစာယူရတဲ့ ပြောင်းလဲခြင်း (Empirical based reform) ပဲမဟုတ်လား။
ကဲ-ထားပါ။ ခုနက စကားပြန်ဆက်ရရင် အဒမ်စမစ်က ရောင်းလိုအား၊ ဝယ်လိုအားတွေကို ဘယ်သူမှ သီးသန့် အထွေ အထူး ထိန်းနေချုပ်နေစရာ မလိုပါဘူး၊ ဈေးကွက်က သူ့သဘောသူဆောင်၊ သူ့ဖာသာ ကြည့်လုပ် သွားပါ လိမ့်မယ်။ ဘေးကသာ အသာလေး ထိုင်ကြည့် နေစမ်းပါ လို့ပြောတယ်၊ ရေးတယ်။ ဒါကိုမှ မကျေနပ်ရင်တော့ ဈေးကွက်ကို ထိန်းချုပ်နေတဲ့ အရာကို မမြင်ရတဲ့ ကိုယ်ပျောက်လက် (Invisible hand) လို့သာ ခေါ်ကြပါတော့တဲ့။
ဘာတုန်း ကိုယ်ပျောက်လက်။ စမစ်ရဲ့ အလိုအရ မမြင်ရတဲ့လက် သို့တည်း မဟုတ် ကိုယ်ပျောက် လက်ဆိုတာ ပစ္စည်းဈေး နှုန်း နဲ့ အရေအတွက်၊ ကုန်ပစူစည်း အမျိုးအစားဆိုတဲ့ အရာတွေ ပါပဲတဲ့။ အဲဒီ အရာတွေကနေ ဝယ်လိုအား၊ ရောင်းလိုအား ကို ထိန်းချုပ် ထားလို့ အချိန်တန်ရင် ဈေးကွက်တစ်ခုဟာ သူ့ဆရာနဲ့ သူ့ဒကာ အလိုလို ပြေလည်စမြဲ ဆိုတာတွေကို ဥပမာ၊ ဥပမေယျ တွေလှိုင်လှိုင်ကြီးပေးပြီး အားပါး တရ ရှင်းပြပါတယ်။
ကိုင်း- အခု ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု ကို ဈေးကွက်ထဲ သွတ်သွင်းလိုက်ပြီ။ ဘယ်လို ဈေးကွက် မျိုးထဲ ဝင်သလဲ ဆိုတော့ ဘိဇနက် လုပ်ငန်း အားလုံးရဲ့ ထိပ်ခေါင်တင် ဖြစ်တဲ့ ဝန်ဆောင်မှု စီးပွားရေး လုပ်ငန်း (Service Business) အမျိုးအစား ထဲမှာ ပါပါ သတဲ့။
ဝန်ဆောင်မှု စီးပွားရေး လုပ်ငန်း ဆိုတာ လွယ်လွယ် ရှင်းရှင်း ပြောရရင် စားသုံးသူ (Consumer) အလိုကျ ဝယ်သူ အမြဲမှန် (Customer is always right) ရတဲ့ လုပ်ငန်းမျိုးပါ။ ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု မှာ ဝန်ဆောင်မှု ပေးသူ (Service provider) ဖြစ်တဲ့ ဆရာဝန် နဲ့ ဝန်ဆောင်မှု ကိုရယူသူ (Consumer) ဖြစ်တဲ့ လူနာ၊ နှစ်ဦး နှစ်ဖက် ပြည့်စုံ နေတော့ ဝန်ဆောင်မှု စီးပွားရေး လုပ်ငန်း ဆိုတဲ့ ဈေးကွက် သဘော တရား နဲ့ ဇွတ်တန်းညှိ ပစ်လိုက် ပုံရပါတယ်။
တကယ်တန်း အနုလုံ၊ ပဋိလုံ သုံးသပ် ကြတဲ့ အခါ မတော့ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှု လုပ်ငန်းဟာ အခြားအခြားသော ဝန်ဆောင်မှု စီးပွားရေး လုပ်ငန်း များနဲ့ ဖီလာ ကန့်လန့် ဖြစ်နေတာ ကို တွေ့လာ ကြရ တယ်။ အခြားသော ဝန်ဆောင်မှု လုပ်ငန်း များမှာ service provider က customer ကိုအမြဲ အလိုလိုက် အကြိုက်ဆောင် ကြရတယ်။ အောက်ကျို့ ခယပြီး ကိုယ်ရောင်းချင်တဲ့ ပစူစည်း၊ ကိုယ်ပေးချင်တဲ့ ဝန်ဆောင်မှု ကို အစွံ ထုတ်ရတယ်။ တစ်နည်း ပြောရရင် service provider ကအောက်စည်း၊ customer ကအထက်စီး ကနေရာယူ ထားတယ်ပေါ့၊ ဒါကလည်း ရှင်းပါတယ်၊ သူ့အိတ် ထဲက ငွေ ကိုယ့်အိတ် ထဲ ရောက်ဖို့ အတွက် လူ့အောက်ကျို့လို့ လူပိ မသေ ဆောင်ပုဒ် ကိုလက်ကိုင် ထားရ ပေမပေါ့။
ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု လုပ်ငန်း ကတော့ ပြောတော့လည်း ဝန်ဆောင်မှုစီးပွားရေး၊ service provider ဖြစ်တဲ့ ဆရာဝန် က အထက်စီး ကနေ တစ်ပြားသား မှမလျှော့ပဲ “ခင်ဗျား ကဆရာဝန် လား၊ ကျုပ် ကဆရာဝန်လား၊ ကျုပ်ပြော တာလုပ်၊ ကျူပ်ကုပေးတာခံ” ဒီလို ဆက်ဆံတာကို consumer ဖြစ်တဲ့ လူနာ ကတစ်ခွန်းမခံ ဟုတ်ကဲ့၊ ဟုတ်ကဲ့ နဲ့ပြန်ပြော ရင်း ကျသမျှ ငွေကို ရိုရိုသေသေ ကမ်းပေးလို့ ဆရာဝန် အခန်းက ခေါင်းလျှို ထွက်လာရ တဲ့ ဝန်ဆောင်မှု မျိုးကိုး ခင်ဗျ။ “များလိုက်တာ ဆရာရယ်၊ လျှော့ပါဦး၊ ဒစ်စကောင့် မပေးဘူးလား၊ ဘာညာ” ဆိုပြီး စောကဒ တက်ရိုး ထုံးစံ မရှိ။ ဒါကြောင့် လည်းဈေးကွက် စီးပွားရေး စံတွေ အရ ကျန်းမာရေး ဝန်ဆောင်မှု ဟာနားမလည် နိုင်စရာ ဝန်ဆောင်မှု မျိုးပေါ့။ customer ကအောက်ကျို့ခယ ပြီး ဝန်ဆောင်ခ ပေးရတယ် ဆိုတာ စီးပွားရေး သဘောမှာ မရှိပါ ဘူး။
ဒါကြောင့် ကျန်းမာရေး ဈေးကွက် ဟာ ဘယ်လိုဟာကြီးလဲ ဆိုတာကို ဘောဂဗေဒ ပညာရှင်များ စိတ်ဝင် စားလာကြတယ်။ သုတေ သန တွေ လျှောက် လုပ်ကြည့် ကြတယ်။ ဘာတွေ တွေ့ရှိ ကြသလဲ ဆိုတော့-
(က) ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု လုပ်ငန်း သည် ဝန်ဆောင်မှု စီးပွားရေး လုပ်ငန်း အမျိုး အစားတွင် ခြွင်းချက် ဖြင့် ပါဝင်သည်။
(ခ) ပုံမှန် ဝန်ဆောင်မှု စီးပွားရေး လုပ်ငန်း ၏ ဝိသေသ လက္ခဏာ များနှင့် ဖီလာကန့်လန့် ဆန်ကျင်သည်၊ ထိုသို့ ဖြစ်ရခြင်း၏ အဓိက အကြောင်းရင်း မှာ သတင်း အချက် အလက် တစ်ဖက် စောင်းနင်း နိုင်မှု (Asymmetry of Information) ကြောင့် ဖြစ်သည်။
(ဂ) ဤလုပ်ငန်း ကိုအလွန် အကျွံ မဖြစ်အောင် ကောင်းမွန် မှန်ကန်သော ကျန်းမာရေး စံနစ် (Good Health System) ကို ကျင့်သုံး၍ ထိန်းကျောင်း ပေးနိုင်ရ မည်- ရယ်လို့ ဖြစ်ပါတယ်။
ဒီနေရာ မှာ သတင်းအချက် အလက် တစ်ဖက်စောင်းနင်း နိုင်မှု ဆိုတာက ဒီလိုပါ။ လူတစ်ယောက်ဟာ Laptop ကွန်ပြူတာလေး တစ်လုံး ဝယ်ချင် တယ်ဆိုပါစို့။ ဘယ် ကွန်ပြူတာ အရောင်း ဆိုင်သွားဝယ်ဝယ် ရပါတယ်။ Laptop နဲ့ပါတ်သက်တဲ့ သတင်း အချက် အလက် တွေကို အရောင်း ဝန်ထမ်း တွေကို မေးမလား၊ စာရွက် စာတမ်း တွေ လေ့လာ မလား၊ အွန်လိုင်း တက်ပြီး ကြည့်ဦး မလား။ ဈေးနှုန်း ကိုလွတ်လပ် စွာ နှိုင်းယှဉ် လေ့လာပြီး စိတ်ကြိုက် အဖြစ်ဆုံး၊ အကောင်းဆုံး နဲ့ ကိုယ်ပေးရတဲ့ ငွေနဲ့ အတန်ဆုံး ဆိုတဲ့ ပစူစည်း ကိုမှ ရွေးချယ် ဝယ်ယူမယ် မဟုတ်လား။ ဒါမျိုး ကိုရောင်းသူ နဲ့ ဝယ်သူ ကြား သတင်း အချက် အလက် ညီမျှမှု (Symmetry of Information) ရှိတယ် လို့ဆိုပါတယ်။
အဲ-လူတစ်ယောက် နှလုံး ရောဂါ ရလို့ နှလုံး အထူးကု သမားတောှကြီး နဲ့ ပြချင်တယ် ဆိုပါစို့၊ ကိုယ့်ရောဂါ နဲ့ ပါတ်သက်တဲ့ သတင်း အချက် အလက် တွေကို ဆေးခန်းစာရေး ဆီ မေးလို့ ရမလား၊ စာအုပ် တွေဖတ် တော့ရော နားလည်မှာလား၊ အွန်လိုင်း ပေါ်တက်ပြီး ဈေးသက်သာ၊ အပြောချိုသာ၊ ကုသမှု ကောင်းတဲ့ သမားတော် ကို စိတ်ကြိုက် ရွေးချယ် လို့ရမှာလား။ ကိုယ့် ဖက်က ဘာမှမသိတဲ့ ဝန်ဆောင်မှုကို provider ဖြစ်တဲ့ ဆရာဝန် ပြုသမျှ နုရ ပြီး ဈေးမဆစ် စတမ်း ကျသလောက်ပေး ရတဲ့ အတွက် ရွေးချယ်ခွင့် မရပဲ ဝယ်ရတဲ့ ပစ္စည်း ဖြစ်နေပါတယ်။ အကြောင်း ကတော့ ကိုယ် ဝယ်ယူရမဲ့ ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု နဲ့ ပါတ်သက်တဲ့ သတင်း အချက် အလက် တွေကို ရောင်းသူ ဆရာဝန် က ဝယ်သူ လူနာ ထက် အဆ ပေါင်းများစွာ ပိုမို သိရှိ နေခြင်းကြောင့်ပါ။ ဒါကို ပဲ asymmetry of information လို့ ဆိုကြတာပါပဲ။
ဆိုတော့ အဒမ် စမစ် ရဲ့ အလိုအရ ဈေးကွက်ရဲ့ ဝယ်လိုအားနဲ့ ရောင်းလိုအားကို ကိုယ်ပျောက်လက်က ကြည့်ထိန်းသွားလိမ့်မယ် ဆိုတဲ့ အယူအဆ ဟာ ဆေးကွက် စီးပွားရေး မှာ ဘယ်နည်းနဲ့မှ မမှန်နိုင်ပါ။ ကိုယ်ပျောက်လက်ကိုသာ ထိန်းခိုင်းထားရင် ဈေးကွက်ထဲ ဝင်နေတဲ့ ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှုဟာ လိုဘ နဲ့ အာလျှ ကို မထိန်းနိုင်ပဲ ကိုယ်ရဖို့အရေး ပြူးပြဲ ရှာဖွေနေကြတဲ့ ဇီးကွက် စီးပွားရေး ဖြစ်ကုန်ပါလိမ့်မယ်။ ဒီလိုနဲ့ပဲ ဈေးကွက်ထဲ ဇွတ်အတင်းဝင်လာတဲ့ ဆေးကွက် စီးပွားရေးရဲ့ ထူးထွေသည့် အံ့ရာသောှဝ် ဝိသေသ များကြောင့် ပစူစည်းမှန်ရင် လွတ်လပ်စွာ ရောင်းဝယ် ဖောက်ကားလို့ ရရမယ် ဆိုတဲ့ စမစ်ရဲ့ အယူ အဆဟာ ကိုယ်မွေးတဲ့ မျောက် ကိုယ့်ပြန်ခြောက်တဲ့ အခြေ အနေနဲ့ ရင်ဆိုင်ရပါတော့တယ်။
ကြံတိုင်းအောင်လို့ ဆောင်တိုင်းမြောက်
သို့သောှ ဘာပဲ ပြောပြော ဈေးကွက် ထဲမှာ အောင်ပန်းပန် လို့ အောင်လံ တံခွန် လွှင့်ထူ ထားတဲ့ ကျန်းမာရေး စောင့် ရှောက်မှု လုပ်ငန်း ဟာ အမေ ရိကန် တစ်နိုင်ငံ လုံးကို လွန်ခဲ့ တဲ့ အနှစ် လေးဆယ် လောက်က စလို့ ဝါးမျို ပစ်လိုက် တယ်။ အိုဘာမား ကြီးက ဒါကို မြေလှန် ပြောင်းလဲ ပစ်မယ် ဆိုတဲ့ ကြွေးကြောှသံ နဲ့ သမတ ဖြစ်လာသူပေါ့။ ခုတော့ မြေလည်း မလှန်နိုင်၊ ပြောင်းလဲ မပြောင်းနိုင်ပဲ နှာခေါင်း ကျည်ပွေ့ တွေ့နေရှာပြီ။ ရွှေပြည်ကြီး မှာလည်း ယခင် စာဘူးတောင်း သာသာ ပုဂ္ဂလိက ဆေးခန်း လေးများ ရန်ကုန် ရွှေဘုံ သာလမ်း လောက် မှာပဲ ကျိုးတို့ ကျဲတဲ ရှိခဲ့ ရာက ဈေးကွက် လှိုင်းလုံး ကြီးတွေ စတင် ရိုက်ခတ်တဲ့ ၁၉၉ဝ ပြည့်လွန် နှစ်များ ကစလို့ ပုဂ္ဂလိက ဆေးရုံ ဆေးခန်း များဟာ ကလလ ရည်ကြည် သန္ဓေ တည်လာ လိုက်တာ အချိန် တိုတို အတွင်း အခြေ ခိုင် အသားကျ လာကြတယ်။ ဘယ်စီးပွား ရေးလုပ်ငန်း မှ မယှဉ် နိုင်လောက် အောင် ဖွံ့ဖြိုး လာတယ်။ ခန္ဓာ ရှိသရွေ့ ဝေဒနာ ရှိမှာ မို့ ဖောက်သည် မရှိမှာ ဘယ်တော့ မှ ပူစရာ မလိုတဲ့ လုပ်ငန်း မျိုးကိုး။
ဝန်ဆောင်မှု သဘောလည်းပါ၊ ဈေးကွက် စံနစ် လည်းဖြစ်လို့ ဒီဈေးကွက်ကြီး ငါ့တစ်ယောက်ထဲ ကြိတ်ပစ် မယ် ဆိုပြီး လက်ဝါးကြီး အုပ် (Monopolize) ထားလို့ မရတဲ့ အတွက် အပြိုင် အဆိုင် တွေများ လာတယ်။ ဒီလို ဆိုတော့ ကိုယ့် ဆေးရုံ၊ ဆေးခန်း ကို ဝင်လာမစဲ တသဲသဲ ဖြစ်ဖို့၊ နေအထွက်မှာ ရွှေခွက်နဲ့ ငွေ အပြည့် ခပ်နိုင်ဖို့ ဆွဲဆောင် တဲ့ နည်းလမ်း တွေ၊ မာယာ တစ်သိန်း အပလိန်း အနနူတနဲ့ ကြောှငြာတွေကို သုံးလာကြရ ပြီပေါ့။ ပြည်တွင်း ဆေးရုံ၊ ဆေးခန်း တွေတင် ကြောှငြာရတာ အားမရလို့ ခုနောက်ပိုင်း ထိုင်း၊ စင်ကာပူ၊ အိနူဒိယ တို့က ဆေးရုံ ဆေးခန်း မျိုးစုံ ရွှေပြည်ကြီးမှာ ခြေချင်းလိမ်အောင် စုံစီ နဖာ လာကြောှငြာ ကြတာ မတွေ့ချင်မှ အဆုံး မဟုတ်လား။ ဆရာဝန်တွေ ရှောင်ကြဉ်အပ်တဲ့ မသူတောှ တရား ခြောက်ပါးမှာ ကြောှငြာဝင်ခြင်း (Advertising) ကို ထိပ်ဆုံး က ထည့်သွင်းပြီး ဟစ်ပိုကရေးတီးကြီး ကိုယ်တိုင် ရှုံ့ချ ထားပေမဲ့ ဈေးကွက် စီးပွားရေး ခေတ်မှာ အဲဒီ ဆရာဝန်ကြီးတွေ ကိုယ်တိုင်ပဲ သူရို့ ဆေးရုံ၊ ဆေးခန်းများ လူဝင်များစေရန် အလို့ဌာ မေတူတာ တရား ရှေ့ထားလို့ ကြောှငြာဝင်ခြင်း အလုပ်ကို ပြုကြရရှာပါတယ်။ ဒေသနာ အာပါတ် လို့ သဘောထားပြီး နောက်မှ အာပါတ် ပြန်ဖြေကြမယ် ထင်ပါရဲ့။
ဒီလို ကြောှငြာ ကြတဲ့ အခါ လူနာ တွေကို ကံစမ်းမဲ နဲ့၊ မော်ဒယ် ရှိုးပွဲ နဲ့ ဆွဲဆောင်လို့ မရဘူး။ လူနာ နှစ်ယောက် ကျုပ်တို့ ဆေးရုံ တက်ရင် နောက်ထပ် တစ်ယောက် အလကား တက်ခွင့် ပေးမယ် တူးပလပ်စ်ဝမ်း ပါလို့ ပရိုမိုးရှင်း လုပ်လို့ မရတာလဲ သေချာ တယ်။ ဒီမှာ တင်ပဲ အရည် အသွေးမြင့် ကုသရေး လုပ်ငန်း (Quality Health Care) ဆိုတဲ့ စကားလုံး ကိုနှုတ်တက် ရွရွ ရွတ်ဆို ကြတော့တယ်။ ကုသမှု အရည် အသွေး မြင့်လေ၊ ဝေဒနာ ပျောက်ကင်း ချမ်းသာ ဖို့အာမခံ ချက်ပေးနိုင် လေ၊ လူနာများများ ရဖို့ သေချာလေ၊ ဆိုတော့ ဒိတ်ဒိတ်ကြဲ အတွေ့အကြုံ ရင့် ဆရာဝန်ကြီးများ၊ နောက်ဆုံးပေါ် ရောဂါ ရှာဖွေရေး စက်ကရိယာ များ၊ ပြည်သူ့ ဆေးရုံများ မှာ ခုထိ အိပ်မက်တောင် မမက်ဝံ့ တဲ့ ဒစ်ဂျစ်တယ် ကုသရေး အသုံး အဆောင်များ၊ လှိုက်လှဲ ပျူဌာ ယဉ်ကျေး ပြီးမြင်ရုံ နဲ့ ရင်တုန် သွားရမဲ့ ဧည့်ကြို မယ်ကလေးများ၊ အပျံစား လူနာ နားနေ ခန်းများ၊ မျက်စိပဿာဒ ရှိဖို့ စုံစီ နဖာ အကွန့် အညွန့် တွေကို အပြိုင် အဆိုင် ထင်တိုင်းကြဲ ကြတော့တယ်။ ဟိုတယ် ဆေးရုံ ဝန်ဆောင်မှု (Hotel Hospital Service) ဆိုတဲ့ စကားလုံး တောင်သုံးလာ ကြတယ်။ ဒါကြောင့် နောင် အမြတ် အစွန်း ကိုမျှော်ကိုးပြီး ထည့်လိုက် ရတဲ့ အရင်း အနှီး ကကြောက် စရာကောင်း လောက်အောင် ကြီးလာတယ်။ ဆေးရုံ ကြော်ငြာ လေးတစ်ခု ဖတ်ကြည့် ကြပါစို့————–။
“အကျွန်ုပ် တို့၏ တာဝတိံသာ ဆေးရုံကြီး သည် နိုင်ငံ တကာ အဆင့်မှီ ဆေးကုသ မှုကို ပေးစွမ်း နိုင်ယုံ မျှမက ဆေးရုံတွင်း ကြွရောက် လာသူ သဗ္မူရိသ အနွယ်ဝင် သူတော်စင် မိတ်သဟာ အပေါင်းအား ချစ်စဖွယ် ကောင်းလှပြီး ချိူသာ ယဉ်ကျေး လွန်းလှ သည့် ဧည့်ကြိုမယ် ကလေးများ၏ အပြုံးပန်း များဖြင့် ပထမ ဆုံးကြိုဆို ပါရစေ။ ရာဂေါ ဝါဒနေ ထွာထွာရေ ကို အကြောင်း မညီညွတ်၍ ဘောင်းဘီကျွတ် မတတ် ခံစား နေရသော မိတ်ဆွေ၏ ဆောင်ရွက် စရာ ကိစ္စရပ် အားလုံး ကို ဆေးရုံ ဝန်ထမ်းများက သေချာ စေ့စပ်စွာ လုပ်ဆောင်ပေးပါမည်။ ရေမြှုပ် ဆိုဖာ တွင်ထိုင်ရင်း ဧည့် ခန်း ဆောင် အတွင်း မှစိမ်းလန်း စိုပြေသော ရောင်စုံ ပန်းမာန် များ နှင့် ရေပန်း များကို ကြည့်ရှု ခံစားရင်း မိတ်ဆွေ စိတ်ချမ်း သာစွာ နေထိုင်ပါလေ။ ခံစားနေရ သောဝေဒနာ အားလုံးကို ပိန်းကြာ ဖက်တွင် ရေမတင် သလို လျှောကျ ပျောက်ကင်း အောင် ကုသ ပေးနိုင် စွမ်းရှိ သည့် ဝါရင့်၊ သမ္ဘာရင့် ဒိတ်ဒိတ်ကြဲ၊ ဖိတ်ဖိတ်တောက်၊ လက်လက်ထ၊ ဆရာဝန် ကြီး နှင့် အားမနာ စတမ်း စိတ်ကြိုက် ဆွေးနွေးပါ။ ဆေးရုံ တွင် တက်ရောက် ကုသရန် လိုအပ် ပါက ကြယ်ငါးပွင့် အဆင့် ဟိုတယ် ဝန်ဆောင်မှု ထက် သာလျှင်သာမည်၊ မညံ့သော ကျွန်ုပ် တို့၏ လူနာခန်း များက မိတ်ဆွေ ကို ဖရဏ ပီတိ ဂွမ်းဆီထိ သလို အကြောပေါင်း တစ်ထောင် ပြေလျှော့စေဖို့ အသင့် စောင့်ကြို နေပါရစေ။ ကေဘယ် တီဗွီ မှ ၂၄ နာရီ ဖျော်ဖြေရေး အစီအစဉ် များကို ကြည့်ရင်း သက်သာစွာ အပန်းဖြေပါ။ ဂေါက်ရိုက်ချင် သေးသည် ဆိုလျှင် အနီးနားမှာ ကိုးကျင်း မီနီဂေါက်ကွင်း ကလေးနှင့်————————”
ပျော်စရာကြီး။ ရောဂါ သာမရှိခဲ့ ရင်ပေါ့လေ။ ဆေးရုံ လာပါတယ် ဆိုမှ ရောဂါ မရှိတဲ့ လူရှိမလား ဗျ၊ ကွာလတီ ဝန်ဆောင် မှု ဆိုတဲ့ သဘောကို ထင်သာအောင် ပြောပြ တာပါ။ ဒီလို ကွာလတီ့ ကွာလတီ ဝန်ဆောင်မှု တွေ အတွက် ရင်းနှီး မြုပ် နှံ လိုက်ရတဲ့ ကုန်ကျ စရိတ် တွေဟာ သူ့ထက်ငါ အပြိုင် အဆိုင် ခေတ်ကြီး မှာ ကျေသွားတယ်ရယ် လို့ မရှိလောက်အောင် ထပ်ထပ် ပြီးတက်တက် လာလို့ စက်လှေကား အရင်း အနှီး (Escalated cost) လို့ အမည် ကင်ပွန်း တောင် တပ်ပေး ထားရသေး။
ဒီကုန်ကျ စရိတ် တွေကို ဒီဝန်ဆောင်မှု ကိုနောက်ဆုံး သုံးစွဲ သူ (End User) လည်းဖြစ်၊ ငါ့ဝမ်း ပူဆာ မနေသာ သူလည်း ဖြစ်တဲ့ လူနာ များက ကျခံ ရမှာ ကတော့ အသေ အချာ ပဲပေါ့။ ဒါကြောင့် လည်း ဒီအတွက် သင်အိတ် ဖောင်း နေဖို့ တော့ လိုသည် လို့ ထည့်ကြော်ငြာ စရာ မလိုလောက်အောင် သဘော ပေါက် နားလည်ပြီးသား။
ဈေးကွက်ဝင် ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု ဟာ ကြိုက်သလောက် သုံး၊ ကျသလောက် ပေး စနစ်ဆိုတော့ လူနာတွေကို ဆွဲဆောင်ဖို့အတွက် လိုလို မလိုလို လုပ်ထားတဲ့ အပို ဝန်ဆောင်မှု စရိတ် စက တွေ အားလုံး ကို အချိုးကျ ပေါင်းထည့်လိုက် တဲ့အခါ အမှန် တကယ် ကျသင့် ကျထိုက် တဲ့ ဆေးဖိုး ဝါးခ ဆိုတာ ထက် အများကြီး ပိုကျ သွားပါတော့တယ်။ ဧည့်ကြို မယ်ကလေး တွေရဲ့ အပြုံး တစ်စ အတွက်၊ ဧည့်ခန်း ထဲက ရေမြှုပ် ဆိုဖာမှာ ထိုင်ပြီး စတား ရုပ်ရှင် ကိုမျက်စိ ပဿာဒ ခံစား မိတဲ့ အတွက်၊ အခန်း ထဲကနေ ထမင်း ပွဲရှေ့ရောက် မှာစား မိတဲ့ အတွက်၊ ရေချိုး ဇလုံ ကြီး ထဲ ရေမွှေး ဆပ်ပြာ တွေထည့်ပြီး ဇိမ်ခံ ရေချိုးမိတဲ့ အတွက်၊ နာလန် ထစ မှာငြိမ်ငြိမ် မနေနိုင် ပဲ ဒရိုက်ဗာ တုတ်နဲ့ ဟန်လုပ်ပြီး ဂေါက်သီး ကိုအုပ်မိ တဲ့ အတွက်၊ ဟိုဟာ အတွက်၊ ဒီဟာ အတွက်၊ အားလုံး အတွက် ပေးဖို့ တာဝန်ဟာ သုံးစွဲသူ လူနာ မိတ်ဆွေထံ မှာရှိနေ သည်မဟုတ် ပါလား။
(အခန်း ၂ ဆက်ရန်)
ဗမင္းေႏြ
Juan
နီမို
သင့္လူ
သူသူငါငါ
Hiriautatpa 
Recent Comments